Ош

Чочком ош

Ошшезлӧн паськалӧм

Мугыркын олісь ош

Ош (лат. Ursidae, рочӧн медведь) — Евразия да Америкаэз пасьта олісь вӧйпи. Ошшес увтырын ӧння кадӧ 8 вид.

Оласног да паськалӧм

Пармаын олӧ сӧмын ӧти сикас ош — руд ош (лат. Ursus Arctos, рочӧн бурый медведь). Тушаыс сылӧн кыз яя да ыджыт, кузьтаыс кык метр кымын, сьӧктаыс 150-250 килограмм, а медся гырысьясыслӧн овлӧ 480 килограммӧдз^[1]. Юрыс паськыд, синмыс ичӧтик, голяыс дженьыд да кыз. Кокыс вит чуня, гырысь гыжъяса. Бӧжыс дженьыд да тшӧкыд лёзь гӧн пытшсьыс оз и тыдав. Укшаль пертаса вывтырыс кыпалысь шошаа да увлань копыртӧм юра, льӧбйыс кокни вӧраса. Оланінсӧ бӧрйӧ лыска пуяса пемыд вӧръясысь, кыті визувтӧны шоръяс да ёльяс. Радейтӧ сук да улис туруна вӧрпытшса эрдъяс. Тапикасьӧ-ветлӧдлӧ надзӧникӧн, тэрмасьтӧг да ньӧти шытӧг. Повзьӧмвывсьыс чеччалігтыр пышйӧ, бӧр кокъяссӧ водзӧ шыблалӧмӧн. Бура уялӧ да кокньыда кавшасьӧ пу вылӧ. Эмӧсь кӧ ошъяс, пыр и казялан налысь ветланінсӧ: чашйӧм сісь мыръяс серти, путкылялӧм пӧрӧм пуяс да колодаяс серти, пузувтӧм кодзувкоткаръяс серти, кӧмтӧм мортлӧн кодь кок туйясыс серти.

Вотӧстӧм тшыг гожӧмъясӧ ошлӧн оз чӧжсьы колана мында госыс, сы вӧсна сійӧ оз вермы унмовськӧдчыны да рака тӧлысь помын либӧ сёрӧнджык. Кӧлысьыс ошъяслӧн овлывлӧ кӧч тӧлысьын, Семен лун гӧгӧрын. Чуалігас некымын ай вӧтлысьӧ ӧти энь бӧрся. Найӧ чорыда тышкасьӧны, вермысьыслы и вичмӧ пӧлыс. Нӧбасян кадыс ошлӧн кыссьӧ сизим тӧлысь чӧж. Вайсьӧ гуын тӧвйигас, урасьӧм либӧ рака тӧлысьӧ. Кызвыныслӧн чужӧ кык пи. Ошпиян быдмӧны ньӧжйӧ, мамыс нёньӧдӧ найӧс квайт тӧлысь чӧж. Батьыс оз тӧждысь котырыс вӧсна, тӧвйӧ торйӧн, аслас гуын. Пияныс оз эновтны мамсӧ куим арӧсӧдз, тырвыйӧ верстяммӧны 10–20 арӧс тыригӧн. Видзан ошъяс пиысь пӧ кодсюрӧ овлывлӧма 47 арӧсӧдз. Ош — видзчысьысь, сюсь пеля да ныриса вӧрпа, ылысянь кылӧ мортӧс да оз лӧсьӧдчы сылы паныд. Пияна ошкӧд ӧти туй вылӧ веськалігӧн мамыс сувтӧ бӧр кок вылас да равзӧмӧн зільӧ повзьӧдны-вӧтлыны кортӧм «гӧсьтӧс».

Ошкӧс кыйны позьӧ сӧмын лицензия серти. Вылӧ донъявсьӧны сылӧн яйыс да куыс, зэв колана пытшкӧс госыс, сӧптыс.

Сёян

Ош абу писка пемӧс, пӧткӧдчӧ веж турунӧн, гумъя быдмӧгъяслӧн коръясӧн, юмов вужъясӧн. Радейтӧ чӧсмасьны лёльӧясӧн да кодзувкотъясӧн, мазі позъясысь перъялӧм маӧн, чериӧн. Сёйлывлӧ и кулӧм пемӧсъясӧс. Арланьыс, кор воӧ-кисьмӧ зӧр, «гӧститны» волывлӧ ыбъяс вылӧ. Вӧрын кӧ нуръясянторйыс абу тырмымӧн, ошъяс уськӧдчывлӧны гортса пода вылӧ, джагӧдӧны вӧвъясӧс, мӧсъясӧс^[2].

Ӧтівужья кыввезын

«Ош» кыв абу зэв важся, миянысь ӧтдор сійӧн вӧдитчӧны нӧшта перым да язьва комияс. Тайӧ ӧтувъя перым кыв. Уотила орччӧдӧ тайӧ кывсӧ саами кывкӧд aste "ош"^{удмуртъяс шуӧны «гондырӧн», суомияслӧн сійӧ «karhu», эрзя-мокшалӧн — «овто», марияслӧн — «маска».}

Коми фольклорын да мифологияын

Ош коми фольклорын - медся вына да опаснӧй вӧрса пемӧс, ортсыладорнас матын морт дорӧ. Коми мифологияын ошкыс - тӧдлытӧм, чудеса сяма пемӧс, сылӧн эм вежӧр^[4].

Ӧти миф серти, Ош - тайӧ Енлӧн пи, сійӧ коркӧ оліс енэжын. Ӧтчыд Ош аддзис, кыдзи нывбаба уськӧдіс анькытш тусь джын, лэччис енэжысь да сёйис сійӧс. Енмыс скӧрмис да вӧтліс Ошсӧ енэжысь.

Мӧд миф серти, Ош лоис Михаил нима мортысь, коді муніс вӧрӧ, баусис да кутіс тадзи ветлӧдлыны. Локтіс Вӧрса да пӧртіс сійӧс Ошкӧ. Тайӧ Ошкыс гусяліс нывбабабӧс да кутіс сыкӧд овны ош гуын. Насянь и заводитчис ош рӧдыс^[5].

Ош геральдикаын

Сыктывкарлӧн герб
Великӧй Новгородлӧн герб
Ярославльлӧн герб
Перемлӧн герб
Германия)
Гренландиялӧн герб (Дания)
Хабаровск крайлӧн герб
Хабаровсклӧн герб
Норильсклӧн герб
Марий Эллӧн герб
Калифорниялӧн флаг
Карелиялӧн герб
Череповецлӧн герб
Железногорсклӧн герб

Ӧшмӧсъяс

Ракин А.Н. Вӧр-васа олысьяс. — Шаблон:Указание места в библиоссылке, 2017 во.
Остроумов Н.А. Животный мир Коми АССР. — Шаблон:Указание места в библиоссылке, 1972.
Власов А. Н., Ильина И. В., Конаков Н. Д., Лимеров П. Ф., Несанелис Д. А., Уляшев О. И., Шабаев Ю. П., Шарапов В. Э. Энциклопедия уральских мифологий. Том I. Мифология коми. — Шаблон:Указание места в библиоссылке, 1999.
Лыткин В.И., Гуляев Е.С. Кратикй этимологический словарь коми языка. — Шаблон:Указание места в библиоссылке, 1999.

Ыстӧдъяс

Шаблон:Статья
Шаблон:Статья
Шаблон:Статья
↑ Конаков Н.Д. Ош
↑ Маршаковка знакомит читателей с мифологией коми народа

[1] Шаблон:Статья

[2] Шаблон:Статья

[3] Шаблон:Статья

[4] Конаков Н.Д. Ош

[5] Маршаковка знакомит читателей с мифологией коми народа

[1]

[2]

[4]

[5]